راهنمای جامع کوددهی درختان انگور
درختان انگور از گیاهان محبوب در باغبانی هستند که با مراقبت مناسب می‌توانند میوه‌هایی شیرین و باکیفیت تولید کنند و یکی از مهم‌ترین جنبه‌های مراقبت از این درختان تغذیه مناسب آن‌ها با استفاده از کودهای مخصوص است.
در این مقاله به‌صورت جامع به موضوع کوددهی درختان انگور میپردازیم و نکات کلیدی را برای دستیابی به بهترین نتیجه بررسی می‌کنیم.
چرا کوددهی برای درختان انگور ضروری است؟
درختان انگور برای رشد، تولید میوه و حفظ سلامت خود به مواد مغذی نیاز دارند و این مواد مغذی شامل نیتروژن، فسفر، پتاسیم و ریزمغذی‌هایی مانند آهن، روی و منگنز هستند که با رشد درخت و میوه دهی خاک به‌مرور زمان مواد مغذی خود را از دست می‌دهد و کوددهی این کمبودها را جبران می‌کند و به درخت کمک می‌کند تا قوی‌تر و پربارتر شود.
با این حال کوددهی باید با دقت انجام شود زیرا استفاده از کود نامناسب یا بیش از حد می‌تواند باعث رشد بیش از حد برگ‌ها، کاهش باردهی یا حتی آسیب به ریشه‌ها شود که به همین دلیل اولین قدم برای کوددهی موفق شناخت نیازهای خاک است.
آزمایش خاک گام اول کوددهی
ابتدا قبل از هر اقدامی باید خاک باغ خود را آزمایش کنید چون آزمایش خاک اطلاعاتی درباره pH خاک و سطح مواد مغذی آن ارائه می‌دهد و نکته مهم اینکه برای درختان انگور pH خاک باید بین ۵.۵ تا ۷ باشد که محدوده‌ای ایده‌آل برای جذب مواد مغذی است.
نکته: اگر خاک اسیدی است کمتر از ۵.۵ می‌توانید از آهک دولومیتی برای افزایش pH استفاده کنید که مقدار مورد نیاز به نتایج آزمایش خاک بستگی دارد. همچنین اگر خاک قلیایی است و بیشتر از ۷ است افزودن گوگرد می‌تواند pH را کاهش دهد و باید دستورالعمل‌های تولیدکننده را دنبال کنید.
در صورت کمبود مگنزیم نیز می‌توانید ۱ فنجان نمک اپسوم (سولفات مگنزیم) به ازای هر ۹.۵ متر مربع به خاک اضافه کنید.
و اگر خاک با کمبود فسفر مواجه بود از کودهایی مانند سه‌گانه فسفات (۰-۴۵-۰) به میزان ۰.۲۵ کیلوگرم، سوپرفسفات (۰-۲۰-۰) به میزان ۰.۱۰ کیلوگرم یا آرد استخوان به میزان ۱ کیلوگرم برای هر ۹ متر مربع استفاده کنید.
البته که برای آزمایش خاک می‌توانید با کیت‌های خانگی یا از طریق آزمایشگاه‌های کشاورزی این کار را انجام دهید زیرا همانطور که گفته شد این اطلاعات به شما کمک می‌کند تا کود مناسب را انتخاب کنید و از هدررفت منابع جلوگیری کنید.
انواع کودهای مناسب برای درختان انگور
انتخاب کود مناسب به نتایج آزمایش خاک و نیازهای درخت بستگی دارد اما به طور کلی کودها به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند: آلی و شیمیایی.
کودهای آلی
کودهای آلی نه تنها مواد مغذی را تأمین می‌کنند بلکه ساختار خاک را نیز بهبود می‌دهند و این کودها برای باغ‌های انگور که میوه‌های آن‌ها مصرف خوراکی دارند بسیار مناسب هستند که در زیر به انواع مختلف آن و کاربردها و ویژگی های هر کدام میپردازیم.
· کود حیوانی
این کود غنی از نیتروژن است به‌ویژه کود گوسفندی که باعث بهبود ساختار خاک می شود و استفاده از آن در اواخر زمستان با روش چالکود همراه با کودهای شیمیایی مانند نیترات آمونیوم بسیار توصیه می شود.
· اسید هیومیک
اسید هیومیک باعث افزایش رشد، کیفیت میوه و pH خاک می شود همچنین این نوع کود حاوی مقادیر زیادی آهن، نیتروژن و اکسیژن است و استفاده از آن می تواند دو بار در سال هنگام کاشت و زمان میوه‌دهی به‌صورت مایع یا گرانوله باشد.
· اسید آمینه
استفاده از اسید آمینه منجر به تقویت فعالیت هورمونی، بهبود تلقیح و افزایش کیفیت میو خواهد شد و از آن می توان در تمام مراحل رشد به‌صورت محلول‌پاشی یا آبیاری استفاده کرد.
· ورمی‌کمپوست
کود آلی تولیدشده توسط کرم‌های خاکی یا همان ورمی کمپوست غنی از مواد مغذی است که برای بهبود خاک و تأمین مواد مغذی در طول فصل رشد استفاده از آن بسیار توصیه می شود.
کودهای شیمیایی
کودهای شیمیایی مواد مغذی را به‌سرعت در اختیار گیاه قرار می‌دهند و برای رفع کمبودهای خاص مناسب هستند که در ادامه به انواع مختلف آن و کاربردها و ویژگی های هر کدام میپردازیم.
· کود کامل (NPK)
این نوع کود حاوی نیتروژن، فسفر و پتاسیم (مثل ۱۰-۱۰-۱۰) و سرشار از ریزمغذی‌هایی مانند روی و آهن است و روش استفاده از آن به صورت محلول‌پاشی در بهار قبل از جوانه‌زنی، قبل و بعد از گل‌دهی و زمان تشکیل میوه است.
· کود آهن (RNA G1)
این نوع کود شامل ۲۰% آهن، ۲۰% گوگرد و ۲% پتاسیم که باعث کاهش آفات و بیماری‌ها خواهد شد و برای پیشگیری یا درمان گیاه از این کود از طریق آبیاری یا محلول‌پاشی استفاده می شود.
· کود روی
استفاده از این نوع کود منجر به رفع کمبود روی، بهبود رشد و میوه‌دهی بهتر گیاه می شود که برای استفاده از آن ۰.۰۵ کیلوگرم از آن را در ۴ لیتر آب حل می کنیم و ۷ روز قبل از گل‌دهی به شاخه‌ها و برگ‌ها اسپری شود.
نکته: برخی کودها به طور خاص برای درختان انگور طراحی شده‌اند که این کودها به‌صورت آهسته عمل می‌کنند و خطر سوختگی ریشه را کاهش می‌دهند.
زمان‌بندی کوددهی
زمان‌بندی صحیح کوددهی تأثیر زیادی بر سلامت درخت و کیفیت میوه دارد که سه زمان کلیدی برای کوددهی عبارتند از:
· جوانه‌زنی (بهار): در این مرحله درخت از خواب زمستانی بیدار می‌شود و یک کود سبک حاوی نیتروژن (مانند کود کامل ۱۰-۱۰-۱۰) می‌تواند رشد اولیه را تقویت کند.
· پس از ریزش گل و تثبیت میوه (سه هفته بعد): کوددهی در این زمان انرژی لازم برای رشد میوه‌ها را تأمین می‌کند که اسید آمینه همراه با پتاسیم یا کلسیم بسیار توصیه می‌شود.
· پس از برداشت: کوددهی در این مرحله به درخت کمک می‌کند تا انرژی لازم برای زمستان و رشد فصل بعد را ذخیره کند.
توجه داشته باشید که این زمان‌بندی‌ها عمومی هستند و باید بر اساس نتایج آزمایش خاک و شرایط خاص باغ شما تنظیم شوند.
روش‌های کوددهی
برای کوددهی مؤثر باید کود را به‌صورت یکنواخت در اطراف پایه درخت و تا خط قطره‌ریزی (محدوده زیر شاخه‌های بیرونی) پخش کنید و از تماس مستقیم کود با تنه درخت خودداری کنید زیرا ممکن است باعث سوختگی ریشه شود اما برای انواع کود باید به شکل زیر عمل کرد:
کودهای گرانوله: با استفاده از شلتوک یا کاکل کود را در لایه بالایی خاک مخلوط کنید.
کودهای مایع: باید طبق دستورالعمل بسته‌بندی رقیق کنید روی خاک بریزید و سپس آبیاری کنید.
چالکود: در اواخر زمستان گودال‌هایی به قطر ۴۰ سانتی‌متر حفر و برای هر درخت باید ۵ کیلوگرم کود حیوانی مخلوط با کودهای شیمیایی مانند نیترات آمونیوم و سولفات پتاسیم اضافه کنید و کوددهی انجام می شود.
نکته مهم: برای درختان جوان (سال اول و دوم) کوددهی مکررتر برای تقویت ریشه‌ها لازم است اما درختان بالغ معمولاً به کود کمتری نیاز دارند.
اشتباهات رایج در کوددهی
برای جلوگیری از آسیب به درختان از این اشتباهات پرهیز کنید:
· کوددهی بیش از حد: مصرف زیاد نیتروژن می‌تواند باعث رشد بیش از حد برگ‌ها و کاهش میوه‌دهی شود.
· کوددهی در زمان نامناسب: کوددهی در اواخر فصل ممکن است باعث رشد شاخه‌های جدید شود که در برابر سرما آسیب‌پذیر هستند.
· نادیده گرفتن pH خاک: اگر pH خاک مناسب نباشد جذب مواد مغذی مختل می‌شود.
نکات اضافی برای مراقبت از درختان انگور
· آبیاری: در سال اول، آبیاری عمیق و کم‌فراوان بهتر است و در زمان میوه‌دهی آبیاری را افزایش دهید اما از خیس ماندن دائمی ریشه‌ها خودداری کنید.
· هرس: هرس در اوایل زمستان برای افزایش باروری ضروری است چون هرس نادرست می‌تواند تولید میوه را کاهش دهد.
· پشتیبانی: از توری برای حمایت از شاخه‌ها استفاده کنید و ساقه‌ها را ۳۰ سانتی‌متر بالاتر از پایه به توری ببندید.
در انتها کوددهی درختان انگور ممکن است پیچیده به نظر برسد اما با آزمایش خاک، انتخاب کود مناسب، رعایت زمان‌بندی صحیح و اجتناب از اشتباهات رایج می‌توانید درختانی سالم و پربار داشته باشید و با مراقبت درست باغ انگور شما می‌تواند سال‌ها میوه‌های باکیفیت تولید کند پس دست به کار شوید و خاک خود را برای تغذیه بهینه آماده کنید!